GIỚI THIỆU

VỀ KHUNG GORDON

Tiến sĩ Thomas Gordon

Giới thiệu

Tiến sĩ Thomas Gordon là một nhà tâm lý học lâm sàng được cấp phép, đồng thời là thành viên của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ, Phân ban Tâm lý học Hòa bình, Quỹ Hòa bình Quốc gia và Hiệ p hội Tâm lý học Nhân văn. Ông từng giữ cương vị Chủ tịch Hiệp hội Tâm lý học California. Với những đóng góp tiên phong trong giáo dục cha mẹ, ông là người đầu tiên nhận Giải thưởng Thành tựu Sự nghiệp của Hiệp hội Giảng viên Nuôi dạy Con cái Quốc gia. Ông cũng tham gia làm cố vấn và diễn giả tại Hội nghị Nhà Trắng về Trẻ em năm 1970.
Về học vấn, Tiến sĩ Gordon tốt nghiệp Cử nhân Nghệ thuật (BA) tại Đại học DePauw, Thạc sĩ (MA) tại Đại học Bang Ohio và Tiến sĩ (PhD) tại Đại học Chicago, nơi ông từng giảng dạy trong 5 năm. Trước đó, từ năm 1942 đến 1946, ông phục vụ trong lực lượng Không quân Lục quân Hoa Kỳ.
Những cống hiến của Tiến sĩ Gordon được ghi nhận rộng rãi: ông được đề cử Giải Nobel Hòa bình ba năm liên tiếp (1997, 1998, 1999), nhận Huy chương Vàng của Quỹ Tâm lý học Hoa Kỳ (1999) cho những đóng góp bền vững vì lợi ích công cộng, và Giải Thành tựu Trọn đời (2000) của Hiệp hội Tâm lý học California.
Trong sự nghiệp của mình, ông là tác giả của 9 cuốn sách, được dịch ra hơn 32 ngôn ngữ và tiêu thụ hơn 7 triệu bản trên toàn thế giới. Ngoài ra, ông còn công bố trên 50 bài viết học thuật về lãnh đạo tổ chức, giao tiếp, tư vấn, kỷ luật, nuôi dạy con cái, giải quyết xung đột và ra quyết định dân chủ.

Tầm nhìn

Đến năm 2030, Cộng đồng Gordon Việt Nam trở thành mạng lưới thực hành giao tiếp hòa ái uy tín, kết nối hơn 200 giảng viên và 1.000 thành viên tích cực tại Việt Nam – cùng lan tỏa triết lý thấu cảm, ôn hòa của Thomas Gordon vào đời sống gia đình, tổ chức và xã hội.

Sứ mệnh

Cộng đồng Gordon Việt Nam ra đời để đưa triết lý giao tiếp hòa ái và thấu cảm vào đời sống hàng ngày bằng cách tổ chức đào tạo, tạo không gian thực hành và kết nối những người cùng mong muốn sống và làm việc một cách tôn trọng, hiểu nhau và không dùng áp lực.

Giá trị cốt lõi

Tin tưởng (Trust): tin vào con người, sự thay đổi và thực hành nhỏ mỗi ngày. Chính trực (Integrity): sống đúng điều chia sẻ và thực hành trước khi lan tỏa.
Thấu cảm (Empathy): lắng nghe không phán xét, nhận diện cảm xúc và đặt mình vào vị trí người khác.

Về khung chương trình Gordon

Nguồn gốc và sự hình thành các khóa học Gordon
Các khóa học hiệu quả như Parent Effectiveness Training (P.E.T.), Teacher Effectiveness Training (T.E.T.), Leader Effectiveness Training (L.E.T.) ngày nay được biết đến rộng rãi tại nhiều quốc gia. Nhưng ít ai biết rằng, nền tảng của chúng – thường gọi là Gordon Model – là kết quả của cả một hành trình dài, bắt đầu từ những năm 1940–1950, gắn với tên tuổi của TS. Thomas Gordon, học trò và cộng sự của nhà tâm lý học nổi tiếng Carl Rogers.

Những bước khởi đầu: “Lãnh đạo lấy nhóm làm trung tâm”

hi còn là nghiên cứu sinh tại Đại học Chicago, Gordon đã được Carl Rogers mời viết một chương sách về lãnh đạo cho cuốn Client-Centered Psychotherapy. Đây là cơ hội để ông phát triển ý tưởng về một kiểu lãnh đạo khác biệt,
được gọi là “Group-Centered Leadership” – lãnh đạo lấy nhóm làm trung tâm.

Thay vì hình ảnh người lãnh đạo toàn quyền điều khiển, Ts. Gordon cho rằng:

Quyền lãnh đạo nên được phân bổ cho các thành viên.

Nhà lãnh đạo giỏi là người trao quyền và rút lui khỏi vị trí “cai trị”, trở thành một thành viên trong nhóm.

Nhóm sẽ phát triển hiệu quả nhất khi có giải quyết vấn đề mang tính tham gia, nơi mọi thành viên cảm thấy an toàn để bày tỏ ý kiến.

Kỹ năng then chốt của người lãnh đạo là lắng nghe thấu cảm (empathic listening), phản ánh cảm xúc và ý nghĩa mà người khác chia sẻ.

Sau này, Gordon còn phát triển thêm khái niệm “trí tuệ tập thể” (wisdom of the group) và xây dựng quy trình 4 bước giải quyết vấn đề (nhận diện, chẩn đoán, quyết định, thực hiện). Dù cuốn sách Group-Centered Leadership (1955) chưa thành công về thương mại, nhưng nó đặt nền móng cho những tư tưởng dân chủ trong lãnh đạo và quản trị.

Khám phá Lắng nghe tích cực và 12 rào cản giao tiếp

Song song với nghiên cứu về lãnh đạo, Gordon cũng tham gia tham vấn tâm lý tại Đại học Chicago. Tại đây, ông rèn luyện kỹ năng phản ánh cảm xúc để giúp sinh viên tự thấu hiểu bản thân. Kỹ năng này sau đó được ông đặt tên là Active Listening (Lắng nghe tích cực) – một công cụ giao tiếp sẽ trở thành hạt nhân trong các khóa học sau này.
Trong quá trình làm nghiên cứu sinh, Gordon cũng tìm ra một loạt phản ứng thường gặp khiến giao tiếp bị bế tắc – ví dụ như phán xét, giảng giải, chỉ trích, trấn an qua loa… Ông hệ thống hóa chúng thành 12 “Communication Roadblocks” (Rào cản giao tiếp). Danh sách này trở thành nội dung nền trong các chương trình đào tạo mà ông phát triển từ năm 1957.

Bước ngoặt: Từ quan hệ lãnh đạo đến quan hệ cha mẹ – con cái

Năm 1962, Gordon nhận ra một sự tương đồng thú vị: mối quan hệ lãnh đạo nhân viên và mối quan hệ cha mẹ con cái đều dựa trên quyền lực, khen thưởng và trừng phạt. Ông tự hỏi: “Nếu những kỹ năng giao tiếp dân chủ này giúp nhóm và tổ chức phát triển, tại sao cha mẹ không thể áp dụng với con cái của mình?“

Thế là khóa học P.E.T. – Parent Effectiveness Training ra đời. Trong những lớp đầu tiên, Gordon dạy cha mẹ lắng nghe tích cực để con cái bộc lộ cảm xúc, tự giải quyết vấn đề và phát triển khả năng độc lập. Khi cha mẹ thắc mắc: “Vậy phải làm gì khi hành vi của con gây khó khăn cho chính mình?”, ông đưa ra giải pháp mới: I-Messages (Thông điệp Tôi) – diễn đạt nhu cầu và cảm xúc cá nhân mà không trách mắng hay đổ lỗi.
P.E.T. nhanh chóng chứng minh tính hiệu quả và lan rộng khắp nước Mỹ. Cuốn sách Parent Effectiveness Training (1970) đã tạo ra một phong trào mới trong việc giáo dục cha mẹ.

Mở rộng và hoàn thiện mô hình

Từ thành công của P.E.T., Gordon và cộng sự tiếp tục phát triển mô hình:

Shifting Gears (Chuyển số): kết hợp khéo léo giữa I-Messages và Active Listening để duy trì sự thấu hiểu khi giao tiếp.

Method III – Giải quyết xung đột không bên nào thua (Win-Win): sáu bước giải quyết mâu thuẫn dựa trên nhu cầu, thay vì áp đặt giải pháp.

Values Collisions (Xung đột giá trị): cách xử lý khi cha mẹ và con cái bất đồng niềm tin, giá trị hoặc lựa chọn cá nhân.

Behavior Window (Cửa sổ Hành vi): mô hình trực quan giúp xác định “ai là người sở hữu vấn đề” – cha mẹ, con cái hay cả hai, từ đó chọn cách giao tiếp phù hợp.

Song song, Linda Adams – vợ của Gordon cũng đóng góp quan trọng với khóa Effectiveness Training for Women (1976), sau này mở rộng thành Be Your Best, dành cho cả nam và nữ. Bà bổ sung nhiều loại I-Messages mới và hướng dẫn cách vượt qua lo âu khi giao tiếp.

Giá trị chung của Gordon Model vượt thời gian và biên giới

Ngày nay, Gordon Model đã được áp dụng tại hơn 40 quốc gia trên thế giới. Điều đặc biệt là, dù mỗi quốc gia có khác biệt văn hóa, nhưng mô hình hầu như không cần thay đổi. Bởi các giá trị mà nó mang lại – tôn trọng, bình đẳng, hợp tác, thấu cảm và giải quyết xung đột trong hòa bình – vốn mang tính phổ quát trong mọi mối quan hệ người với người.

Nhìn lại, hành trình từ một ý tưởng nhỏ trong nghiên cứu lãnh đạo của Thomas Gordon đến một mô hình đào tạo toàn cầu cho cha mẹ, giáo viên, nhà lãnh đạo và nhiều lĩnh vực khác là minh chứng sống động rằng: khi con người thực sự lắng nghe, tôn trọng và hợp tác với nhau, thì mọi mối quan hệ đều có thể trở nên hiệu quả và bền vững.